Bezwaarde plekken

In onze taal kennen we de term ‘Schuldig Landschap’. Voor wie dat uitgelegd wil hebben: het betreft hier een stukje van de aarde waar ooit een tragedie van onmenselijke omvang heeft plaatsgevonden. Denk hierbij aan de plek waar een concentratiekamp heeft gelegen of velden waar legers elkaar troffen en waarbij duizenden doden vielen. Als je zo’n gebied betreedt is het alsof die tragische gebeurtenis als een dichte damp boven het landschap is blijven hangen en je kil omsluit of je wilt of niet. Enfin, genoeg uitgelegd…
Op wat kleinere schaal kent Alkmaar ook een aantal van die Bezwaarde Plekken. Een ervan ligt tegenover De Bloembinderij, langs het fietspad vanaf de Friesebrug de stad in. Daar is een stalen reling. Daar is een steil aflopend talud. Daar is een betonnen rand en daar is het bruine water van het Noord Hollandskanaal. In dat water staat een dukdalf van vier palen, elk met een witte kop. Met z’n vieren hebben ze gezien hoe daar op een zomeravond een zwarte jongen onschuldig liep te wandelen en hoe hij een groepje rumoerige jongens trof die hem begonnen te treiteren en uit te schelden. Hij probeerde ze nog te ontwijken, maar kon ze niet ontlopen. Er werd geduwd en getrokken en het joch – hoe oud was hij helemaal? Twintig? Tweeëntwintig? – viel over de stalen reling, het talud af en tuimelde in het eerder genoemde bruine water. Hij had nooit leren zwemmen, want in het land waar hij vandaan kwam had je amper drinkwater. Hij riep om hulp maar niemand hoorde hem. Het Alkmaarse dukdalf zag hoe het groepje joelend verder trok en hoe de jongen spartelde en de betonnen rand te hoog was voor hem en hoe hij uiteindelijk recht onder hun ogen verdronk zonder dat ze een vinger naar hem uitstaken.
De plek is kaal en winderig. Aan de overkant zijn de bomen gekapt en staan werktuigen klaar om straks de bouw van de tweede Friese Brug te beginnen. Er staat een simpel houten paaltje in de grond waaraan je een bootje kunt vastleggen.
Knip deze column uit en prik hem vast aan het paaltje uit eerbetoon. Denk nog eens aan dat zwarte joch als je langs die plek fietst, aan die nieuwsgierige jongen die de trein nam ergens vanuit het midden van ons land, gewoon omdat hij een keer Alkmaar wilde zien, en niet om er te sterven.